Indien het kind leerproblemen heeft op het vlak van lezen, schrijven of rekenen kan de logopedist d.m.v. logopedische therapie het leerprobleem oplossen. Hier is er sprake van een lees-, schrijf- of rekenprobleem.

Als dit echter niet lukt omwille van een te grote achterstand en een hardnekkig probleem, spreken we over een leerstoornis

Een leesstoornis (dyslexie), een schrijfstoornis (dysorthografie) en een rekenstoornis (dyscalculie) vinden hun oorsprong in tekorten in het taalvermogen van het kind met een normale intelligentie. Het kind heeft dan stoornissen met het omzetten schrijftaal naar spraak (lezen) of van de gesproken taal in geschreven taal (schrijven). Bij rekenstoornissen is er sprake van een achterstand bij specifieke rekenvaardigheden.

De taalontwikkeling verloopt volgens een bepaald patroon (de verschillende stadia van de taalontwikkeling). Bij een aantal kinderen kent deze ontwikkeling een vertraagd of afwijkend verloop. Logopedisten spreken dan over een dysfatische ontwikkeling of een primaire taalontwikkelingsstoornis. De taalstoornis kan zich voordoen op het vlak van taalbegrip, taalproductie of op beide vlakken. De stoornis treft zowel de ontwikkeling van de taalvorm (verbuigingen, vervoegingen en zinsbouw) , de taalinhoud (woordenschat) als het taalgebruik. Als de taal zich niet normaal ontwikkelt ten gevolge van een verstandelijke handicap, een gehoorstoornis of een psychische stoornissen, dan spreken we van een secundaire taalontwikkelingsstoornis. Deze hebben geen recht op terugbetaling via het ziekenfonds.

Stotteren is een spraakstoornis waarbij de vlotte opeenvolging van de spreekbewegingen wordt onderbroken. Stotteren kan zich uiten in ongewilde klank- of lettergreepherhalingen, verlengen van klanken of blokkeren op klanken. Stottermomenten treden geheel onvrijwillig op en de persoon kan deze ook niet zomaar op en afzetten. Het stotteren kan uitgroeien tot een probleem wanneer de persoon negatief begint te reageren op zijn of haar spreken. Er kunnen dan secundaire gedragingen optreden zoals negatieve emotionele en cognitieve reacties (bijvoorbeeld vermijdingsgedrag of startgedrag). Stotteren ontstaat meestal tussen het tweede en zevende levensjaar. Vroegtijdig ingrijpen is bij stotteren erg belangrijk.

Afwijkende mondgewoonten zijn foutieve mondgewoonten (zoals mondademhaling, duimzuigen, nagelbijten, vinger zuigen en foutief slikken). Dit kan een foutieve tongligging in de hand houden of veroorzaken. Door deze foutieve tongligging wordt de articulatie vaak verstoord. Daarnaast kunnen afwijkende mondgewoonten ook zorgen voor kaak- en/of gebitsafwijkingen. De taak van de logopedist bestaat uit het onderzoeken en het behandelen van de afwijkende mondgewoonten. Afwijkende mondgewoonten en articulatie worden vaak samen behandeld. De orthodont staat in voor de behandeling van de gebitsafwijking

Dysartrie is een spraakstoornis die wordt veroorzaakt door een beschadiging van het zenuwstelsel. Dit wordt veroorzaakt door:

• Een herseninfarct
• Een hersenbloeding
• Een hersentrauma
• Een hersentumor
• Een neurologische aandoening: Multiple Sclerose (MS), Ziekte van Parkinson, Amyotrofische Lateraal sclerose (ALS)

De spieren die instaan voor de spraak werken niet meer goed waardoor de spraakverstaanbaarheid verminderd is.

Er kunnen problemen optreden bij de 5 basisonderdelen in het spreken:

• de ademhaling
• de stemgeving
• de resonantie
• de articulatie (uitspraak)
• de prosodie (zinsmelodie)

De ernst varieert van een lichte vorm (die voor de omgeving weinig merkbaar is) tot een anartrie (geen functionele spraak). Het taalvermogen van een persoon met dysartrie is intact.

Afasie is een verworven taalstoornis (niet aangeboren) veroorzaakt door een hersenletsel:

• Een herseninfarct
• Een hersenbloeding
• Een hersentrauma
• Een hersentumor
• Een herseninfectie

Bij iemand met afasie is het begrijpen en/of het uiten van gesproken en geschreven taal gestoord. Het lezen en/of het schrijven kunnen ook aangetast zijn. De problemen kunnen licht tot ernstig zijn.

Elke persoon met afasie is anders en niemand vertoont dezelfde problemen. De mate waarin er een uitval in het taalvermogen is en welke kenmerken er optreden, is onder andere afhankelijk van de plaats en de uitgebreidheid van het letsel in de hersenen. Er bestaan dan ook verschillende soorten afasietypes.

De meest voorkomende afasietypes zijn:

• Afasie van Broca (motorische afasie)
• Afasie van Wernicke (sensorische afasie)
• Globale afasie
• Anomische afasie.

Afasie is een taalstoornis en geen spraakstoornis of dementie. De articulatie van woorden en de algemene intelligentie zijn normaal. Afasie heeft geen invloed op het denken. Het probleem ligt bij het verwoorden van het denken. Andere bijkomende stoornissen zijn: verlammingen, geheugenproblemen, oriëntatieproblemen,…

Apraxie is een probleem in het plannen van de handelingen. De persoon kan de handeling vaak wel nog spontaan uitvoeren maar ondervindt problemen als dezelfde handeling op vraag moet uitgevoerd worden. Zowel mond-, tong- en gelaatsbewegingen als bewegingen van de ledematen kunnen hierdoor moeilijk zijn.

Verbale apraxie is een spraakstoornis veroorzaakt door een hersenletsel (herseninfarct, hersenbloeding, een hersentrauma, hersentumor of een herseninfectie). Bij een verbale apraxie kan het schema voor het programmeren van de spraak niet meer goed werken. De spieren werken nog goed, maar het aansturen van de spieren geeft problemen. Dat patiënt weet niet meer hoe dit moet. Verbale apraxie komt vaak samen voor met afasie (zie afasie).

Orale apraxie komt vaak samen voor met verbale apraxie. De persoon kan op verzoek geen mond-, tong-, en/of gelaatsbewegingen uitvoeren. Op bevel fluiten, hoesten, blazen, de tong uitsteken,… lukt niet. Als men bijvoorbeeld aan de persoon met een orale apraxie vraagt om te blazen, weet hij/zij niet meer hoe dit moet. Maar zonder dat men iets vraagt, blaast hij/zij wel een kaars uit zonder enige moeite.

Een slikstoornis (dysfagie) is een stoornis in het slikvermogen. Het ontstaat ten gevolge van een combinatie van stoornissen in de slikspieren, een verminderde gevoeligheid en een afname van reflexen. Dit kan ertoe leiden dat de persoon zich verslikt. Bij verslikken komt het voedsel of drinken in de luchtpijp terecht in plaats van in de slokdarm, met hoesten tot gevolg.

De larynx/het strottenhoofd is het bovenste gedeelte van de luchtpijp. Door de larynx stroomt de lucht bij het ademen en binnenin liggen de stembanden.

Het wegnemen van de larynx wordt een laryngectomie genoemd. Dit heeft grote gevolgen voor het ademen, het spreken en het slikken. De voornaamste reden om een laryngectomie uit te voeren is wanneer er sprake is van een kwaadaardige tumor op de stembanden of op een ander deel van de larynx.

Bij de operatie wordt de luchtpijp vastgehecht aan de huid onderaan in de hals. De ademhaling verloopt dan via deze weg, het tracheostoma. Het spreken met de gewone stem is na de operatie niet meer mogelijk omdat de larynx met hierin de stembanden zijn weggenomen. Spreken wordt op een andere manier aangeleerd onder begeleiding van een logopedist.

De spraakrevalidatie kan op 3 manieren verlopen, door middel van:

• Slokdarmspraak
• Electrolarynx
• Stemprothese (= de meest gebruikte methode)

Een perifere aangezichtsverlamming (ook wel facialisparese of – paralyse genoemd) is het gevolg van een beschadiging van de zevende hersenzenuw of nervus facialis.

De oorzaak van deze aandoening is veelal een ontsteking van deze zenuw maar ook een oorontsteking, een hersenletsel of letsel na een operatie, gordelroos of herpes zoster, een tumor op het verloop van de zenuw of de ziekte van Lyme kunnen aan de basis van een verminderde zenuwfunctie liggen.

Deze zenuw staat in voor belangrijke functies zoals de beweging van de gelaatsspieren in functie van praten, lachen,ogen sluiten en wenkbrauwen optrekken. Daarnaast staat deze zenuw in voor een deel van de smaakwaarneming, traanafscheiding, speekselproductie en bescherming van het oor tegen hard geluid.

Beschadiging aan deze zenuw geeft volgende beperkingen: moeilijker articuleren, eten/drinken , lachen, kussen, blazen en knipperen.

Mimetherapie is een behandelmethode gericht op het herstellen van restverschijnselen na een perifere aangezichtsverlamming. In deze therapie leren we u opnieuw controle te krijgen op de bewegingen van het aangezicht. Ook leren we meebewegingen of synkinesieën te onderdrukken. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat mimetherapie een gunstig effect heeft.

Patiënten met een hersenletsel kunnen cognitieve klachten ervaren. Dit kan zich uiten in concentratiestoornissen, geheugenproblemen, vermoeidheid door het denken en minder snel denken. Deze gevolgen kunnen soms pas maanden of jaren na het hersenletsel duidelijk worden.

Cognitieve problemen komen voor op gebied van weten, waarnemen en begrijpen. Moeilijkheden met het geheugen, de concentratie en de denksnelheid komen het meest voor.

Bij cognitieve stoornissen kunnen volgende problemen voorkomen:

• Aandachts-/concentratieproblemen
• Vertraging bij het verwerken van informatie (mentale traagheid/tempo)
• Verminderd intellectueel functioneren (soms alleen op deelgebieden)
• Geheugenproblemen, leervermogen aangetast
• Oriëntatieproblemen in persoon, plaats, tijd en ruimte
• Visueel-ruimtelijke problemen o.a. neglect
• Problemen met het coördineren van dagelijkse en/of complexe handelingen (apraxie)
• Problemen met het herkennen van zaken, waarnemen
• Taalproblemen (pragmatische taalstoornis, letterlijk nemen van taal, woordvindingsproblemen)
• Problemen met het rekenen
• Problemen met de uitvoerende functies.